Gehuwden en wettelijke samenwoners moeten meestal een gezamenlijke belastingaangifte invullen. Vanaf dit jaar is de aangifte genderneutraal, wat gevolgen heeft voor wie welke kolom invult.
Wie gehuwd is of een verklaring van wettelijke samenwoning heeft ondertekend, moet doorgaans één belastingaangifte met zijn partner invullen. Op het aangifteformulier staan twee kolommen. Tot vorig jaar moesten de inkomsten van de man worden aangegeven in de linkerkolom, en die van de vrouw in de rechterkolom.
Maar vanaf dit jaar is dat niet langer het geval. Wie welke kolom invult, dat hangt af van de leeftijd: de oudste partner vult de linkerkolom in, de jongste de rechterkolom. Is de vrouw de oudste in het koppel, dan moet zij voortaan de linkerkolom invullen. Diezelfde werkwijze, op basis van leeftijd, wordt al langer gebruikt bij partners van hetzelfde geslacht.
NIEUW!
- Niet langer het geslacht, maar wel de leeftijd bepaalt hoe een gezamenlijke aangifte moet worden ingevuld.
- Wie feitelijk gescheiden leeft, moet voortaan niet alleen de codes bij ‘feitelijke scheiding’, maar ook die van ‘gehuwd of wettelijk samenwonend’ aankruisen.
Uitzonderingen bij het begin en einde van de relatie
Op de regel dat gehuwden en wettelijke samenwoners een gezamenlijke belastingaangifte moeten invullen, zijn er enkele uitzonderingen:
- U huwde of ging wettelijk samenwonen
Wie in 2022 in het huwelijksbootje is gestapt (en nog niet wettelijk samenwoonde) of zijn handtekening heeft gezet voor een wettelijke samenwoning, dient nog één keer een afzonderlijke belastingaangifte in.
- Uw relatie liep op de klippen
Zelfs als u in 2022 op een ander adres ging wonen en dus feitelijk gescheiden leeft (zonder dat een echtscheiding werd uitgesproken of zonder dat de wettelijke samenwoning werd beëindigd), dan nog wordt er nog één keer een gemeenschappelijke aanslag als koppel gevestigd. Maar omdat het in de praktijk niet altijd vanzelfsprekend is om samen een aangifte in te vullen, zal de fiscus zowel een aparte aangifte op papier als elektronisch via Tax-on-web aanvaarden.
Let op! Nieuw in deze aangifte is dat u niet alleen meer de codes bij ‘feitelijk gescheiden’ moet invullen, maar ook de code bij ‘gehuwd of wettelijk samenwonend’ moet aankruisen.
- De scheiding is officieel
Als in 2022 de echtscheiding werd uitgesproken of als een wettelijke samenwoning officieel werd beëindigd, dan bent u fiscaal weer een alleenstaande. U en uw ex-partner vullen elk een eigen belastingaangifte in en worden apart belast. Opgelet, niet de datum van het vonnis van de echtscheiding is van belang, wel de datum waarop de echtscheiding werd overgeschreven in de registers van de burgerlijke stand.
- Uw partner is overleden
Als uw partner in 2022 is overleden, moet u uw inkomsten en uitgaven in een eigen belastingaangifte vermelden. Maar een afzonderlijke aangifte betekent niet automatisch dat u afzonderlijk zult worden belast. U kunt ook kiezen voor een gemeenschappelijke belastingberekening. Die keuze moet u uitdrukkelijk aanduiden in de aangifte van de langstlevende partner. Doet u dat niet, dan zal de fiscus de echtgenoten afzonderlijk belasten.
U moet zelf narekenen wat de voordeligste keuze is. Dat kan met een simulatie via het Tax-Calc-berekeningsprogramma van de fiscus, of u kunt contact opnemen met uw lokale belastingkantoor. Een gemeenschappelijke belastingberekening zal doorgaans interessanter zijn als een partner geen of slechts een beperkt inkomen had.
TIP! BESPAAR BELASTINGEN
Als uw partner in 2022 is overleden, moet u uw inkomsten en uitgaven in een eigen belastingaangifte aangeven. Maar een afzonderlijke aangifte betekent niet automatisch dat u afzonderlijk zult worden belast. U kunt ook kiezen voor een gemeenschappelijke belastingberekening.
Sommige inkomsten moeten worden verdeeld
Welke partner geeft welke inkomsten aan bij een gezamenlijke aangifte? Beroepsinkomsten (zoals lonen, winsten of baten) en vervangingsinkomsten (zoals pensioenen, werkloosheidsuitkeringen of andere uitkeringen) zijn altijd eigen inkomsten. Elke partner geeft zijn eigen inkomsten aan in zijn eigen kolom. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld occasionele winsten of baten en ontvangen onderhoudsuitkeringen.
Voor de andere inkomsten, zoals uit vastgoed, beleggingen en sommige diverse inkomsten, hangt de aangifte af van de manier waarop u uw relatie hebt vormgegeven:
- Bent u getrouwd en stelde u geen huwelijkscontract op? U bent automatisch gehuwd onder het zogenaamde wettelijk stelsel. Alle inkomsten die u hebt verkregen sinds het huwelijk behoren dan tot de gemeenschap. Elke partner moet ze voor de helft aangeven. Dat geldt dus bijvoorbeeld voor huurinkomsten van een appartement dat een partner kocht voor het huwelijk of de intresten van een eigen beleggingsportefeuille.
- Koppels die getrouwd zijn volgens het stelsel van scheiding van goederen of die een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd, hebben in principe geen gemeenschappelijk vermogen. Elke partner heeft eigen inkomsten en geeft die aan in zijn kolom. Worden bepaalde zaken samen gekocht, dan behoren ze tot het eigen vermogen in verhouding tot het gekochte deel in de eigendom. Is het niet mogelijk het eigendomsaandeel aan te tonen, dan geeft iedere partner de helft van de inkomsten aan. In een huwelijkscontract kan ook een andere eigendomsverdeling worden afgesproken. De verdeling van de inkomsten moet dan volgens die overeenkomst gebeuren.
FEITELIJKE SAMENWONERS EN PERSONEEL VAN INTERNATIONALE ORGANISATIES ALTIJD ALLEEN BELAST
Feitelijke samenwoners
Koppels die zonder formaliteiten onder hetzelfde dak wonen, zijn voor de fiscus geen koppels, maar alleenstaanden. Elke partner vult een eigen belastingaangifte in. Feitelijke samenwoners kunnen geen aanspraak maken op de voordelen voor gehuwden en wettelijke samenwoners, zoals het huwelijksquotiënt (zie hiernaast).
Internationale organisatie
Ook sommige (gepensioneerde) ambtenaren of personeelsleden van een internationale organisatie moeten alleen een aangifte invullen. Dat is bijvoorbeeld het geval als u werkt(e) voor de Europese Unie of de Verenigde Naties. U moet een aparte belastingaangifte invullen – ongeacht of u gehuwd bent of wettelijk samenwoont – zodra u meer dan 11.450 euro beroepsinkomsten hebt die bij overeenkomst zijn vrijgesteld en niet in aanmerking komen voor de berekening van de belasting op andere inkomsten.
Gezamenlijke aangifte kan in uw voordeel zijn
Na het indienen van een gezamenlijke aangifte volgt één gezamenlijke belastingafrekening, in het vakjargon het aanslagbiljet. Maar dat hoeft geen nadeel te zijn, integendeel. Ook bij een gezamenlijke belastingberekening gebeurt de becijfering per partner: pas op het einde worden de saldi van beide partners samengeteld. Maar gehuwden en wettelijke samenwoners hebben enkele privileges, waardoor hun belastingfactuur voordeliger kan uitvallen.
- Nieuw koppel met beperkte inkomsten
Bent u in 2022 getrouwd of ging u wettelijk samenwonen? Als de nettobestaansmiddelen voor uw partner in 2022 niet meer bedragen dan 3.490 euro, kunt u recht hebben op een verhoging van de belastingvrije som met 1.690 euro (zie blz. 20 – kinderen). Daardoor ontsnapt een groter deel van uw inkomen aan belastingen, goed voor een extra voordeel van 483 euro.
- Huwelijksquotiënt
Het bekendste voordeel is het huwelijksquotiënt. Dat is een voordeel voor koppels van wie één partner weinig of geen inkomsten heeft. Daarbij wordt tot 30 procent van het beroepsinkomen van de ene partner – met een maximum van 11.450 euro – fictief toegewezen aan de andere partner. Zo verdwijnt een deel van de inkomsten die tegen hogere belastingtarieven worden belast bij de meest verdienende en worden ze tegen lagere tarieven belast bij de andere. De fiscus past het huwelijksquotiënt automatisch toe. Het belastingvoordeel kan oplopen tot 5.830 euro.
- Meewerkende echtgenoot
Een analoge werkwijze is er – tenminste, als u aan bepaalde voorwaarden voldoet – voor een meewerkende echtgenoot van een ondernemer of vrije beroeper die maar weinig inkomsten heeft. Het maximum ligt iets hoger, op 11.860 euro.
- Beroepsverliezen
Zelfstandigen zonder vennootschap kunnen verliezen uit hun professionele activiteiten gebruiken om andere beroepsinkomsten te compenseren. Zo kan het verlies uit een zelfstandige activiteit worden verrekend met de inkomsten die u als werknemer hebt. Bij een gemeenschappelijke aangifte kan het geleden verlies niet alleen gecompenseerd worden met andere eigen beroepsinkomsten, maar ook met die van de partner.
ZO VULT U UW AANGIFTE IN
Uw samenlevingsvorm moet u aangeven in vak II onder de titel ‘A. Persoonlijke gegevens’. Daarbij wordt gekeken naar uw gezinssituatie op 1 januari 2023.
- Alleenstaanden, feitelijke samenwoners en mensen die uit de echt gescheiden zijn, kruisen de code 1001 aan.
- De code 1002 is er voor wie gehuwd is of wettelijk samenwoont. Als u in 2022 uw jawoord gaf of een verklaring van wettelijke samenwoning hebt afgelegd, kruist u ook de code 1003 aan. De volgende code 1004 is er voor het geval de bestaansmiddelen van uw kersverse echtgenoot of wettelijk samenwonende partner in 2022 niet meer dan 3.490 euro bedroegen.
- Wie feitelijk gescheiden leeft, moet niet alleen de code 1018 en eventueel de code 1019 (voor feitelijke scheiding in 2022), maar voortaan ook de code 1002 aankruisen.
- Weduwes en weduwnaars kruisen de code 1010 aan. De code 1011 is er voor wie zijn partner in 2022 verloren is. In de daaropvolgende codes geeft u de keuze voor een gemeenschappelijke (code 1012) of een afzonderlijke aanslag (code 1013) aan.
- (Gepensioneerde) ambtenaren en personeelsleden van internationale organisaties moeten de code 1062/2062 aankruisen. De ambtenaar kruist ook de code 1020 aan als zijn beroepsinkomsten in 2022 meer dan 11.450 euro bedroegen. Diens huwelijkspartner of wettelijk samenwonende partner kruist de code 1021 aan.
Bron: De Tijd – Petra De Rouck