Het samenwerken met een andere zelfstandige kan veel voordelen hebben. Deze voordelen verdwijnen echter wanneer de sociale inspectie of rechter concludeert dat de zelfstandige samenwerking in feite schijnzelfstandigheid betreft.
Een schijnzelfstandige is in principe een werknemer die het statuut van zelfstandige heeft, hoewel hij in werkelijkheid een beroepsactiviteit uitoefent onder het gezag van een werkgever. De sociale inspectie en de rechter hebben dan ook de mogelijkheid om de samenwerking te herkwalificeren naar een werkgevers-werknemersrelatie. In dat geval zal de werkgever een boete opgelegd krijgen en de achterstallige sociale bijdragen moeten betalen. Eveneens zal de werknemer achterstallig loon, vakantiegeld en dergelijke kunnen vorderen van zijn werkgever.
Om te beoordelen of er al dan niet sprake is van schijnzelfstandigheid, gelden er algemene criteria die op alle sectoren van toepassing zijn. Voor een aantal sectoren daarentegen werden er specifieke criteria uiteengezet.
Algemene criteria
Van belang te weten is dat geen enkel van de onderstaande criteria op zich doorslaggevend is om te besluiten of er al dan niet sprake is van schijnzelfstandigheid. Het is van belang dat men rekening houdt met alle elementen en omstandigheden waarin de samenwerking wordt uitgevoerd.
– Bestaat er een hiërarchische controle? Als de ene partij de mogelijkheid heeft om controle uit te oefenen over het werk van de andere zelfstandige, zal de sociale inspectie of rechter vlugger besluiten dat er sprake is van een ondergeschikt verband en dat er in feite dus een arbeidsrelatie bestaat.
– Wat is de wil van de partijen? Ook zal men rekening houden met de kwalificatie die de partijen aan hun samenwerking geven. Om deze reden is het van groot belang om een schriftelijke overeenkomst te sluiten waarin beide partijen overeenkomen dat de diensten worden aangeboden op een zelfstandige basis. Bovendien moet de wijze waarop er in werkelijkheid wordt samengewerkt overeenstemmen met de contractuele bepalingen.
– Is de ene partij al dan niet vrij om werk en werktijd te organiseren? Men zal vlugger besluiten dat er sprake is van een arbeidsrelatie als blijkt dat de ene partij niet de mogelijkheid heeft omvrij zijn tijd te beheren en te organiseren, als hem de verplichting wordt opgelegd om zich aan een strikt uurrooster te houden en zijn afwezigheden te melden en te rechtvaardigen, als hij de verplichting heeft om een bepaald aantal uren te presteren en als hij bevelen moet volgen met betrekking tot specifieke taken en richtlijnen die hij dient na te komen nakomen.
Specifieke criteria voor de sector bouw, bewaking, vervoer en schoonmaak
Voor de bouwsector, bewakingssector, vervoersector en schoonmaaksector werd er een weerlegbaar vermoeden in het leven geroepen.
Als meer dan de helft van de onderstaande criteria van toepassing zijn, dan bestaat er het vermoeden dat er sprake is van een werkgever-werknemersrelatie in plaats van een zelfstandige samenwerking. Het betreft een weerlegbaar vermoeden wat wil zeggen dat u de mogelijkheid heeft om dit vermoeden te weerleggen. Doet u dit niet, zal de sociale inspectie of de rechter de bestaande zelfstandige samenwerking herkwalificeren.
Wanneer daarentegen meer dan de helft van deze criteria niet zijn vervuld, wordt de samenwerking weerlegbaar vermoed een zelfstandigenovereenkomst te zijn. Dit vermoeden kan eveneens worden weerlegd door alle middelen van recht, onder andere op basis van de in deze wet bepaalde algemene criteria.
Algemeen bepaalde criteria :
Diegene die de werkzaamheden uitvoert:
- doet zich niet voor als een onderneming ten overstaan van andere personen of werkt hoofdzakelijk of gewoonlijk slechts voor één medecontractant.
- heeft geen resultaatsverbintenis betreffende de overeengekomen arbeid.
- heeft geen enkele beslissingsmacht over het aankoopbeleid van de onderneming.
- heeft de garantie dat hem een vaste vergoeding zal betaald worden, dit ongeacht de bedrijfsresultaten of de omvang van de prestaties geleverd door diegene die de werkzaamheden uitvoert.
- is zelf geen werkgever van persoonlijk en vrij aangeworven personeel of heeft niet de mogelijkheid om voor de uitvoering van het overeengekomen werk personeel aan te werven of zich te laten vervangen.
- draagt geen enkel financieel of economisch risico. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer er geen persoonlijke en substantiële investering wordt gedaan in de onderneming met eigen middelen of wanneer een persoonlijke en substantiële deelname in de winsten en de verliezen van de onderneming ontbreekt.
- werkt in ruimtes waarvan hij niet de eigenaar of de huurder is of werkt met materiaal dat ter beschikking wordt gesteld, gefinancierd of gewaarborgd door de medecontractant.
- draagt geen enkele verantwoordelijkheid en heeft geen beslissingsmacht betreffende de financiële middelen van de onderneming.
- heeft geen enkele beslissingsmacht over het prijsbeleid van de onderneming.